เมื่ออายุมากขึ้น หลายคนเริ่มได้ยินคำว่า “วัยทอง” บ่อยขึ้น โดยเฉพาะในผู้หญิงที่เข้าสู่ช่วงอายุ 40–50 ปี วัยทอง คือช่วงเปลี่ยนผ่านทางร่างกายและจิตใจ ซึ่งเกิดจากระดับฮอร์โมนเพศหญิง (เอสโตรเจน) ลดลง ส่งผลต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์แปรปรวน ร้อนวูบวาบ หรือการหมดประจำเดือน มาทำความรู้จักกับภาวะวัยทองที่สามารถเกิดได้ทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย ว่าอาการวัยทองมีอะไรบ้าง? วัยทองเริ่มอายุเท่าไหร่?
วัยทองคืออะไร วัยทองอายุเท่าไหร่?
วัยทอง คือช่วงวัยที่ร่างกายของผู้หญิงและผู้ชายเริ่มเปลี่ยนแปลงตามอายุ โดยเฉพาะในเพศหญิงจะเกี่ยวข้องกับการลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งมักเกิดขึ้นเมื่อเข้าใกล้วัยหมดประจำเดือน ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกายและจิตใจ เช่น ร้อนวูบวาบ นอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน หรือประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ วัยทองผู้หญิง มักเริ่มต้นเมื่ออายุประมาณ 45–55 ปี แต่ก็อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล
ส่วนวัยทองผู้ชาย มักเกิดขึ้นเมื่อผู้ชายมีอายุประมาณ 40–55 ปี ขึ้นไป ซึ่งแตกต่างจากผู้หญิงที่มีการหมดประจำเดือนชัดเจน วัยทองผู้ชายจะค่อย ๆ เกิดขึ้นแบบช้า ๆ เพราะระดับฮอร์โมนเพศชาย (เทสโทสเทอโรน) ลดลงทีละน้อยตามอายุ อย่างไรก็ตาม บางคนอาจเริ่มมีอาการของวัยทองได้ตั้งแต่อายุประมาณ 35 ปี หากมีปัจจัยร่วม เช่น เครียดเรื้อรัง พักผ่อนน้อย น้ำหนักตัวเกิน หรือมีโรคประจำตัวบางอย่าง
เมื่อเข้าสู่วัยทอง มักมีอาการแบบไหนบ้าง?
เมื่อผู้หญิงหรือผู้ชายเริ่มเข้าสู่อายุประมาณ 40 ปีขึ้นไป ร่างกายจะเริ่มส่งสัญญาณบางอย่างที่บ่งบอกถึงการเปลี่ยนผ่านสู่วัยทอง ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ฮอร์โมนเพศเริ่มลดลง ส่งผลต่อสุขภาพทั้งทางกายและใจ หลายคนอาจสงสัยว่าอาการวัยทองเป็นยังไง คำตอบคือ อาการของคนวัยทองที่เกิดขึ้นจะแตกต่างกันไปในแต่ละคน แต่สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ระยะหลัก คือ อาการระยะสั้น และอาการระยะยาว
อาการระยะสั้นของวัยทอง มีดังนี้
- ร้อนวูบวาบ เหงื่อออกตอนกลางคืน
- อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
- นอนไม่หลับ
- ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ซึ่งเป็นอาการก่อนหมดประจําเดือนในวัยทองผู้หญิง
- ช่องคลอดแห้ง เจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในอาการวัยทองผู้หญิง
โดยอาการเหล่านี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนอย่างฉับพลัน ซึ่งสามารถเกิดขึ้นต่อเนื่องนานหลายเดือนจนถึงหลายปี
อาการระยะยาวของวัยทอง มีดังนี้
- กระดูกพรุน เสี่ยงต่อการหักง่าย
- ปวดตามข้อนิ้ว ตอนวัยทอง
- ความเสื่อมของผิวพรรณ เช่น ผิวแห้ง ริ้วรอยมากขึ้น
- ความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดเพิ่มขึ้น
- กล้ามเนื้อลดลง มวลกระดูกน้อยลง
- ความจำลดลง หรือสมาธิสั้นลง
วัยทองควรดูแลตัวเอง อย่างไร?
เมื่ออายุเริ่มมากขึ้น หลายคนก็เริ่มรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงของร่างกายโดยไม่รู้ตัว นี่จึงเป็นสัญญาณของการก้าวเข้าสู่วัยทอง ซึ่งเป็นช่วงสำคัญที่ต้องใส่ใจสุขภาพมากขึ้น ทั้งนี้ การเตรียมตัวรับมือกับวัยทองไม่ใช่เรื่องยาก เริ่มจากการดูแลตัวเอง ดังนี้
- ดูแลเรื่องอาหาร ควรเลือกกินอาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น นมถั่วเหลือง ปลาตัวเล็กที่กินได้ทั้งกระดูก และหลีกเลี่ยงของหวานหรือของมันที่ทำให้ฮอร์โมนเสียสมดุล
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ การเคลื่อนไหวร่างกายเป็นประจำจะช่วยลดอาการของวัยทอง เช่น อารมณ์แปรปรวน หรืออาการนอนไม่หลับ
- นอนหลับให้เพียงพอ พักผ่อนอย่างน้อย 7–8 ชั่วโมงต่อวัน เพื่อลดความเสี่ยงของภาวะซึมเศร้าและความเหนื่อยล้าในวัยทอง
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ โดยเฉพาะการตรวจระดับฮอร์โมน ความหนาแน่นของกระดูก และสุขภาพหัวใจ
- ดูแลสุขภาพจิตใจ หมั่นฝึกสมาธิหรือหากิจกรรมที่ช่วยให้ผ่อนคลาย เช่น โยคะ การอ่านหนังสือ หรือพูดคุยกับคนที่ไว้ใจได้
อาหารที่เหมาะสมกับคนช่วยวัยทองมีอะไรบ้าง?
เมื่อเข้าสู่วัยทอง การเลือกอาหารที่เหมาะสมถือเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยบรรเทาอาการต่าง ๆ และเสริมสร้างสุขภาพให้แข็งแรงอย่างยั่งยืน เพราะช่วงวัยทองเป็นช่วงที่ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง ร่างกายจึงต้องการสารอาหารบางชนิดมากเป็นพิเศษ โดยอาหารที่เหมาะกับคนวัยทอง ได้แก่
- อาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น นมถั่วเหลือง ปลาเล็กปลาน้อย ผักใบเขียวเข้ม เพื่อช่วยลดความเสี่ยงโรคกระดูกพรุนในวัยทอง
- อาหารที่มีไฟโตเอสโตรเจน เช่น ถั่วเหลือง เต้าหู้ งาดำ ซึ่งช่วยปรับสมดุลฮอร์โมนเพศหญิงได้ดี
- ปลาที่มีไขมันดี เช่น ปลาแซลมอน ปลาทู ปลาซาร์ดีน อุดมด้วยโอเมก้า-3 ที่ช่วยบำรุงหัวใจและลดอารมณ์แปรปรวนในช่วงวัยทอง
- ผลไม้และผักสด เช่น ฝรั่ง แอปเปิล แครอท บรอกโคลี ที่มีใยอาหาร วิตามิน และสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์
- ธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ข้าวโอ๊ต ลูกเดือย ซึ่งช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและให้พลังงานที่ยั่งยืน
- และควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง ไขมันทรานส์ และคาเฟอีนมากเกินไป เพราะอาจกระตุ้นให้อาการวัยทองแย่ลงได้
วัยทองไม่ได้น่ากลัว หากเตรียมใจและใส่ใจสุขภาพให้ถูกวิธี
แม้ว่าวัยทองจะมาพร้อมการเปลี่ยนแปลงหลายด้าน ทั้งร่างกาย อารมณ์ และฮอร์โมน แต่หากเรารู้เท่าทันและใส่ใจดูแลตัวเองอย่างถูกวิธี ก็สามารถผ่านช่วงเวลานี้ไปได้อย่างมีคุณภาพ ไม่ว่าจะเป็นการเลือกกินอาหารที่เหมาะสม พักผ่อนให้เพียงพอ หรือออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ล้วนเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้คนวัยทองมีชีวิตที่สมดุลและมีความสุขได้ในทุกวัน