ขั้นตอนฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า รักษาโรคข้อเข่าเสื่อมแบบไม่ต้องผ่าตัด

โรคข้อเข่าเสื่อม คือปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ โดยอาจมีอาการต่าง ๆ เช่น ปวดเข่า ปวดขา ข้อเข่าฝืดยึด มีเสียงดังในเข่า ฯลฯ ซึ่งผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีระดับความรุนแรงของโรคมากน้อยต่างกันไป สาเหตุของโรคอาจเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ทั้งจากอายุที่เพิ่มมากขึ้น การใช้ข้อเข่าหักโหมซ้ำ ๆ น้ำหนักตัวมาก หรือเคยประสบอุบัติเหตุ ฯลฯ โดยในปัจจุบันหนึ่งในวิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมนอกเหนือการจากผ่าตัด คือการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือการฉีดน้ำหล่อลื่นผิวข้อเข่า (Hyaluronic Acid) ซึ่งมีรายละเอียดต่าง ๆ ในการรักษาดังต่อไปนี้

ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า

แนวทางการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมนั้น สามารถทำได้ทั้งการรักษาด้วยการใช้ยาเพื่อช่วยลดอาการปวด ซึ่งมีทั้งชนิดรับประทานและชนิดฉีดเข้าข้อ เช่น ยาแก้ปวดพาราเซตามอล, ยาคลายกล้ามเนื้อ, ยาแก้อักเสบสเตียรอยด์, ยาต้านการอักเสบไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ฯลฯ นอกจากนี้ยังสามารถรักษาโดยการทำกายภาพบำบัด การผ่าตัดข้อเข่าเสื่อม รวมทั้งการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าก็เป็นหนึ่งในวิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมที่ได้รับความนิยม

น้ำเลี้ยงข้อเข่า คืออะไร

น้ำเลี้ยงข้อเข่า คือ ของเหลวที่มีลักษณะเหนียวข้น ถูกสร้างขึ้นจากเยื่อหุ้มข้อในร่างกาย เพื่อช่วยทำให้ข้อเข่าลื่น ลดแรงกระแทกและแรงเสียดสีระหว่างกระดูก แต่เมื่อเรามีอายุเพิ่มมากขึ้น ข้อเข่าเสื่อมสภาพ ร่างกายสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้น้อยและมีประสิทธิภาพลดลง จึงทำให้น้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่สามารถหล่อลื่นข้อเข่าได้ดี ผู้ป่วยจึงมักรู้สึกเจ็บ ข้อเข่าฝืดยึด มีเสียงดังในเข่า จนเกิดเป็นอาการของโรคข้อเข่าเสื่อม

หนึ่งในวิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม คือ ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือ น้ำไขข้อเทียม (Hyaluronic Acid) สารสังเคราะห์ที่มีลักษณะข้นหนืด ถูกสร้างขึ้นเพื่อเลียนแบบน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ร่างกายสร้าง เพื่อช่วยหล่อลื่น ลดการเสียดสี และเพิ่มความยืดหยุ่นให้กระดูกข้อเข่าสามารถเคลื่อนไหวได้อย่างราบรื่น นอกจากนี้ น้ำไขข้อเทียมยังมีสารที่ช่วยกระตุ้นให้เยื่อหุ้มข้อในร่างกาย กลับมาสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ตามปกติในระยะเวลาหนึ่งอีกด้วย

ประโยชน์ของการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า

ข้อดีและประโยชน์ของการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า มีดังนี้

• ช่วยบรรเทาอาการปวด ลดการอักเสบ ซึ่งเกิดจากการระคายเคืองของกระดูกข้อเข่า
• อาการเจ็บข้อเข่าหรือข้อเข่าฝืดยึดจากโรคข้อเข่าเสื่อม มีอาการดีขึ้น
• ช่วยทำให้สามารถเคลื่อนไหวข้อเข่าได้ราบรื่นขึ้น
• ช่วยทำให้เยื่อหุ้มข้อเข่ากลับมาสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ตามปกติในระยะเวลาหนึ่ง
• ช่วยยืดระยะเวลาในการผ่าตัดข้อเข่าเสื่อมออกไปได้ในระยะเวลาหนึ่ง

ขั้นตอนการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า 

เมื่อแพทย์วินิจฉัยและทำการรักษาด้วยวิธีการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า จะแบ่งขั้นตอนการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าออกเป็น 2 ประเภทตามชนิดของน้ำไขข้อเทียม โดยมีรายละเอียดดังนี้

การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดกลางและขนาดเล็ก แพทย์จะทำการฉีดยาเข้าข้อเข่าที่มีอาการปวดสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ครั้งละ 1-2 เข็ม ติดต่อกัน 3-5 สัปดาห์ หรือจนกว่าจะครบจำนวนเข็มที่แพทย์กำหนด โดยแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาจำนวนเข็มที่ต้องฉีดตามอาการและระยะของโรค 

1-2 เข็มแรกจะช่วยลดการปวดข้อเข่า ทำให้อาการบวมอักเสบดีขึ้น ผู้ป่วยจะเริ่มใช้งานข้อเข่า ขยับเคลื่อนไหวได้ดีขึ้นในเข็มที่ 3 เป็นต้นไป และอาการจะเริ่มดีขึ้นเรื่อย ๆ

การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดใหญ่ แพทย์จะฉีดเพียงเข็มเดียว แต่สามารถช่วยลดอาการปวดได้นานถึง 3-6 เดือน จึงทำให้ไม่ต้องเดินทางมาพบแพทย์หลายครั้ง อีกทั้งยังลดความเสี่ยงในการติดเชื้อและผลข้างเคียงจากการฉีด ทว่าในกรณีที่คนไข้ข้อเข่าบวมจากการอักเสบก่อนเข้ารับการรักษา แพทย์จะทำการเจาะน้ำในเข่าที่เกิดจากการอักเสบออกเสียก่อน จึงค่อยฉีดน้ำไขข้อเทียมเข้าไปแทนที่

อาการข้างเคียงหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า

แม้จะมีประโยชน์และข้อดี แต่ทว่าการรักษาด้วยวิธีการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่านั้น ก็ไม่สามารถฉีดได้ทุกคน เนื่องจากข้อจำกัดด้านต่าง ๆ เช่น ผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อในข้อเข่ามาก่อน อาจมีความเสี่ยงข้อเข่าติดเชื้อได้สูง ซึ่งถ้าหากข้อเข่าติดเชื้อจะทำให้อาการโรคข้อเข่าเสื่อมรุนแรงขึ้น หรือผู้ป่วยบางรายอาจแพ้น้ำไขข้อเทียมได้ เป็นต้น ทว่าในปัจจุบัน น้ำไขข้อเทียมได้ถูกพัฒนาจนใกล้เคียงกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่อยู่ในร่างกายอย่างมาก ร่างกายจึงไม่เกิดการต่อต้าน และพบผู้ที่แพ้น้ำไขข้อเทียมได้น้อยลง

รวมทั้ง การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจะรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมได้เฉพาะข้อเข่าเสื่อมระยะระยะเริ่มต้น หรือระยะกลางเท่านั้น แต่สำหรับผู้ที่มีอาการข้อเข่าเสื่อมในระดับรุนแรงมาก การฉีดน้ำหล่อลื่นผิวข้อเข่าอาจไม่ค่อยเห็นผลเท่าไหร่นัก ทั้งนี้ ผู้ป่วยระดับรุนแรงอาจต้องเข้ารับการรักษาด้วยวิธีผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า ซึ่งการรักษาจะขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์เพื่อหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมที่สุด

นอกจากนี้ การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าอาจเกิดผลข้างเคียงหลังฉีดได้เช่นกัน เช่น อาการปวดบวมแดงที่สามารถหายเองได้ แต่ถ้ารู้สึกปวดมาก และปวดต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน แม้จะประคบเย็นแล้วแต่อาการก็ยังไม่ดีขึ้น ควรรีบมาพบแพทย์ อีกทั้งการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าอาจมีโอกาสติดเชื้อในข้อเข่าได้เช่นกัน แต่ก็สามารถพบได้น้อย

การดูแลตัวเองหลังการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า

บางคนที่ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแล้วคิดว่าสามารถใช้งานเข่าได้เหมือนคนปกติทั่วไป คำตอบคือ “ใช่” แต่ตัวผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมเองก็ต้องระวังและดูแลตนเองหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ดังนี้

• ไม่ออกกำลังกายที่ใช้ข้อเข่ามากจนเกินไป อาจเปลี่ยนเป็นออกกำลังกายแบบอื่นแทน
• ระมัดระวังเรื่องความปลอดภัยของตนเอง เช่น การไม่เดินในที่เปียกหรือมีน้ำ เพราะอาจจะทำให้ล้มและเข่ากระแทกอย่างรุนแรงได้
• รับประทานอาหารหรืออาการเสริมที่ช่วยบำรุงกระดูก และมีแคลเซียมสูง
• ควบคุมน้ำหนักตัว ไม่ให้มากเกินเกณฑ์
• ทำกายภาพบำบัด บริหารกล้ามเนื้อขาและเข่า
• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต เช่น หากปกติต้องขึ้นลงบันไดบ่อย ๆ อาจจะต้องเปลี่ยนมาใช้ชีวิตอยู่ชั้นล่างหรือบ้านชั้นเดียว ปรับเปลี่ยนการนั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบ เป็นนั่งบนเก้าอี้แทน

ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ไหนดี

เมื่อถึงเวลาที่ต้องตัดสินใจเลือกฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่ไหนดี สิ่งที่ควรคำนึงอันดับต้น ๆ เลย คือ การเลือกโรงพยาบาลที่จะฉีด เพราะโรงพยาบาลที่ดีจะมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเรื่องโรคกระดูกเสื่อม การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าโดยเฉพาะ รวมไปถึงการดูแลเอาใจใส่จากแพทย์และพยาบาลจะอยู่ในระดับที่ดีไปด้วย อีกทั้งยังรวมไปถึงสภาพแวดล้อม ความสะอาดของสถานที่และอุปกรณ์ที่จะส่งผลให้การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ติดเชื้อ

คำถามที่พบบ่อย

ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า รักษาข้อเข่าเสื่อมได้ถาวรไหม

การฉีดน้ำเลี้ยงไม่สามารถรักษาข้อเข่าเสื่อมได้ถาวร เพราะการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงการบรรเทาความเจ็บปวดจากข้อเข่าอักเสบและยึดระยะเวลาการใช้งานเข่า ดังนั้นผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมต้องไปฉีดสม่ำเสมอและไปพบแพทย์ตามนัดทุกครั้งเพื่อรับคำปรึกษาและวิธีการรักษาต่อไป

ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ต้องพักฟื้นไหม

หลังจากที่ฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแล้วสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ ไม่ต้องนอนพักหรือพักฟื้น เพียงแต่ปรับการใช้ชีวิตประจำวันไม่ให้ใช้เข่ามากจนเกินไป

ข้อสรุป

การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงหนึ่งกระบวนการช่วยรักษาข้อเข่าเสื่อมเท่านั้น ดังนั้นหากจะดูแลข้อเข่าให้ดีและไม่เสี่ยงต่อการเกิดโรคข้อเข่าเสื่อม ต้องเริ่มปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต การรับประทานอาหาร รวมไปถึงหากเมื่อได้รับความเจ็บปวดข้อเข่า ไม่ควรมองข้ามเพราะอาจจะนำไปสู่การเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมขั้นรุนแรงและไม่สามารถรักษาให้หายขาด ต้องไปโรงพยาบาล พบแพทย์ เพื่อทำการรักษาให้ทันท่วงที